Wanneer wij grote projecten uitvoeren in sociaal kwetsbare omgevingen moeten we altijd de organische ontwikkeling van de samenleving in ons achterhoofd houden. De identiteit van een plek moet een sleutelcomponent worden in de implementatie van het plan.
En dit niet alleen in termen van ruimte en toegankelijkheid, maar ook wat betreft imago, herinnering en identiteit. Bij het creëren van een “plek” wordt het opbouwen van een geheugen een uitdaging die strategisch moet worden aangepakt.
Sociale uitsluiting vermijden
De demografische druk in een onderling afhankelijke mondiale context maakt groei zowel tot een uitdaging als tot een kans. Om verdere stedelijke expansie te voorkomen, die leidt tot meer landgebruik en nieuwe vormen van sociale segregatie, moeten strategische operaties van optimalisatie van stedelijk land worden aangemoedigd. In die zin komen dichtheid, nabijheid, diversiteit en integratie in de omgeving naar voren als voorwaarden die bijdragen tot sociale inclusie.
Maar deze voorwaarden kunnen op vele niveaus en schalen worden aangepakt. Op regionaal of grootstedelijk niveau is het bereik van projecten anders dan op gemeentelijk of gemeenschapsniveau. Elke schaal impliceert een andere reeks operatoren, beleidslijnen en actoren, met verschillende capaciteiten en reikwijdten. Moeten we in die zin een geschiktere schaal voor sociale inclusie identificeren?
Een transversale dialoog tussen actoren op verschillende schaalniveaus is noodzakelijk om sociale inclusie aan te pakken
Kloven overbruggen
Echte door de staat gestuurde stadsplanning en morele emancipatie van participatie en bottom-up initiatieven, kunnen soms worden gezien als tegengestelde krachten. Deze spanningen, ook al zijn ze soms onvermijdelijk, verstoren de samenhang van het stadsproject. Het is vaak in deze leemtes tussen concept en uitvoering dat ongewenste vormen van sociale uitsluiting hun weg vinden naar formele stadsprojecten.
De traditionele ontwikkelaars van de stad veranderen hun businessmodellen niet zo gemakkelijk en de planningsinstrumenten slagen er vaak niet in hen voldoende te inspireren om alternatieve modellen te testen. De uitdaging bestaat erin een doeltreffende brug te slaan tussen planning en uitvoering door de samenwerking tussen actoren te vergemakkelijken en kansen bloot te leggen in onverwachte coalities. Om een coherent en continu project op te zetten, zou de meest geschikte schaal voor sociale inclusie een schaal kunnen zijn die een transversale dialoog mogelijk maakt tussen actoren die op verschillende schalen actief zijn.
Dit is de ’tussen’-schaal van nabijheid, sociale interactie, identiteit, toe-eigening van ruimten; de schaal die de spontaniteit van het dagelijks leven ondersteunt.
Voor een doeltreffende stedelijke transformatie is het nodig om op vele niveaus te innoveren
Partners in transitie
De ’tussen’-notie benadrukt het belang van transitiemanagement als een vloeiende en aanvullende inspanning om “de voorwaarden te scheppen” om de continuïteit tussen de visie en de uitvoering te garanderen. Bijgevolg heeft de stedenbouwkundige de rol van bemiddelaar tussen actoren en schalen op zich genomen door een gemeenschappelijke basis tussen verschillende partijen te verschaffen en de informatiestroom te vergemakkelijken. In die zin wordt “onderzoek door ontwerp” een instrument om consensus te creëren, actoren te identificeren, de lokale dynamiek te begrijpen, processen te vergemakkelijken, oplossingen te testen, manieren van toe-eigening door burgers te verkennen en methoden aan te passen aan de realiteit van de plek.
Voortdurend experimenteren
Aangezien elke plek uniek is, met zijn eigen specifieke geografische, historische, sociale kenmerken en identiteit, moeten we geen algemene methoden bedenken. Elke strategie moet in overeenstemming zijn met de specifieke kenmerken van het gebied. Om een doeltreffende stedelijke transformatie te bewerkstelligen is het daarom noodzakelijk op vele niveaus te innoveren.
In die zin wil het programma Inclusieve Samenleving de dagelijkse praktijk van BUUR motiveren om bij te dragen aan het scheppen van banden die de implementatie van een bredere visie mogelijk maken, om experimentele coalities van stedelijke denkers en makers in actie te brengen en om te zoeken naar mogelijkheden om lokale tactieken op te schalen tot significante projecten. Deze bredere aanpak vereist een voortdurend experimenteren met methoden, media, communicatiemiddelen die specifiek zijn voor een plek en een gemeenschap.