Het natuurbeheerplan voor het domein Webbekomsbroek-Borchbeemden, gelegen in de vallei van de Demer tussen Halen en Diest, schetst een geïntegreerde visie op landschap, waterbeheer en recreatie binnen een visiegebied van 690 ha en beschrijft de te nemen maatregelen op de gronden van de Vlaamse overheid (396 ha) om deze visie te realiseren gedurende de planperiode van 24 jaren. Hierbij wordt aandacht besteed aan de multifunctionaliteit van het gebied met de focus op Europees en Vlaams natuur- en waterbeleid.
Natuur en landschap
Op basis van abiotische factoren zoals bodemsamenstelling en grondwaterpeilen en op basis van historisch grondgebruik beoogt het natuurbeheerplan een consistente landschapsopbouw in het gebied. In de laagste delen van de vallei bevinden zich de natte, kleiige stroomdalgraslanden, waar een open landschap wordt nagestreefd met overstromingshooilanden. Op de oeverwallen van de Demer, van nature hoger gelegen centraal in de vallei, wordt een kleinschalig landschap met graaslanden, houtkanten en hagen nagestreefd. In het Rotbroek en Gorenbroek dagzoomt veen en worden moerassen en laagveen beoogd. Aan de valleiranden, tot slot, bevinden zich enkele hoger gelegen diestiaanheuvels, zoals de Sint-Jansberg, met vaak nog delen van historische boskernen die via dit natuurbeheerplan versterkt zullen worden met nieuw bos. De verschillende landschapsdelen zijn elk standplaats voor een typische vegetatie en ze vormen elk het leefgebied voor een specifieke fauna. De vele geleidelijke overgangen tussen de verschillende landschapsdelen vormen interessante gradiënten tussen verschillende standplaatsen en leefgebieden en versterken zo de biodiversiteitswaarde van het gebied.
De beschreven beheermaatregelen zijn gericht op de ontwikkeling van de landschapsvisie, op het versterken van de gradiënten tussen de landschapsdelen en op het (deels) wegwerken van een aantal bedreigingen voor de natuurwaarden in het gebied. Belangrijke bedreigingen zijn een onnatuurlijk watersysteem met verdrogende effecten, ontbossing, aanplantingen van productiehout, achterstallig beheer van houtkanten en (knot)wilgen en de verspreiding van invasieve exoten.
Waterbeheer
Water speelt een belangrijke rol binnen het plangebied. Het Webbekomsbroek fungeert immers als een gecontroleerd overstromingsgebied (GOG) waar water wordt geborgen om wateroverlast in stroomafwaartse woonkernen zoals Diest te voorkomen. Anderzijds bepalen de grondwaterstanden en het overstromingsregime welke natuurtypes tot ontwikkeling kunnen komen. De afstemming van de functie als GOG, en de natuurlijke grondwaterhuishouding i.f.v. de gewenste vegetatieontwikkeling, werden in dit natuurbeheerplan afgestemd.
Recreatieve ontsluiting en zonering
Voor de recreatieve ontsluiting van het gebied start het natuurbeheerplan met wat er al is: een zeer actief natuureducatief bezoekerscentrum Webbekomsbroek met jaarlijks 15.000 bezoekers, een ruim aanbod aan wandel-en fietspaden en hengelmogelijkheden in en rond domein Webbekomsbroek-Borchbeemden, een ruime hondenlosloopzone. Deze recreatieve mogelijkheden worden geoptimalseerd i.f.v. de natuurdoelstellingen.
