De focus van het onderzoek ligt op wonen, voorzieningen en bedrijvigheid en industrie. Elk van deze functies is georganiseerd volgens een bepaald systeem. Hoe dit systeem functioneert wordt bepaald door drie elementen nl. de materiële en immateriële structuur (infrastructuur, regelgeving, het financiële), de heersende waarden en normen en de gewoontes die mensen er op nahouden. Kijken we binnen elk van deze systemen naar trends in de manier waarop we onze ruimte gebruiken, dan onderscheiden we systeembevestigende, gangbare trends en systeemveranderende, nieuwe trends. Beide kunnen beleidsversterkend dan wel beleidsverzwakkend zijn. Ten slotte onderscheiden we niches, of radicaal andere manieren om dezelfde functie binnen de beschikbare ruimte te vervullen.
Het onderzoek is kwalitatief en onderzoekt veranderingsprocessen en hun ruimtelijke impact op basis van stakeholdersgesprekken. Op basis van literatuuronderzoek en een aantal verkennende gesprekken met experten werd in eerste instantie een longlist opgesteld van trends die zich vandaag voordoen op vlak van ruimtegebruik. Tijdens een tweede fase werden drie verkenningsdagen gehouden met denkers en doeners van zowel overheden, kennisinstellingen, het bedrijfsleven, de financiële wereld en het middenveld, aangevuld met een aantal nieuwe actoren die actief zijn binnen bepaalde niches. Tijdens deze verkenningsdagen werd de longlist afgetoetst en werd bekeken welk met betrekking tot wonen, voorzieningen en bedrijvigheid de trends zijn waar het meeste winst te halen valt in functie van de doelstellingen uit de strategische visie voor het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen. Tevens werden strategieën voorgesteld om deze trends om te buigen of te ondersteunen.
Veel van de aangeduide trends en strategieën die door de deelnemers werden aangeduid waren reeds bekend. Door ze te bekijken vanuit een transitiebenadering, konden over de trends en strategieën heen een aantal interessante inzichten geformuleerd worden die het departement Omgeving zou kunnen aangrijpen om een ruimtelijke transitie i.f.v. de doelstellingen uit de strategische visie voor het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen te ondersteunen en te faciliteren.
