In het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen van 1997 was de verdichting rond de Vlaamse hoofdstations een belangrijke doelstelling. In de voorbereiding van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen, wenste het Dept. Ruimte Vlaanderen een zicht te krijgen op de kwaliteit van deze stationsontwikkelingen.
In fase 1 werd een brede scan uitgevoerd van de ontwikkelingen rond 20 Vlaamse (hoofd-)stations. Hierbij brachten we het OV-aanbod en de evolutie van het treingebruik in kaart. We onderzochten de ruimtelijke ontwikkelingen in de directe omgeving van het station: de nieuwe bouwvolumes, de wijzigingen in programma, heraanleg publieke ruimte,… Ook werden de grotere herontwikkelingsprojecten in een ruimer gebied – straal ca. 1km – rond elk station bekeken. Tenslotte keken we naar enkele socio-economische paramaters. Per station werd een ruwe projectkroniek opgemaakt van de planning en uitvoering van deelprojecten. Het beeld dat uit de analyse naar voor kwam is vooral heel gevarieerd: elk station heeft zijn eigen kenmerken. De analyse bevestigt enkele aannames, zoals het samengaan van verhoogd treingebruik met sterke verdichting rond het station. Ze doorprikt andere premissen, b.v. dat een sterke vernieuwing automatisch met verdringing van lagere inkomens zou samen gaan.
Voor fase 2 werden 4 stationsomgevingen geselecteerd: Aarschot, Leuven, Roeselare en Sint-Niklaas. Hiervoor nauwkeurig onderzocht hoe de ontwikkelingen verliepen, welke actoren welke rollen speelden, welke instrumenten werden ingezet en hoe de financiering tot stand kwam. Ook werd de beleving van de kwaliteit van de stationsomgeving door bewoners en gebruikers in kaart gebracht.
De analyses leidden tot lessen voor het toekomstige beleid rond knooppuntontwikkelingen; lessen voor Vlaanderen en lessen voor lokale knooppuntprojecten. De conclusies kwamen in een aantrekkelijke brochure.
